In een recent debat in de Tweede Kamer werd een overheidsbrede visie op generatieve artificiële intelligentie (AI) besproken, waarbij met name het gebruik en de toepassingen van AI centraal stonden. De brancheorganisatie voor de data, onderzoek en analytics sector, het Data & Insights Network (D&IN), voorheen bekend als de MOA, heeft deze ontwikkeling positief ontvangen. Vanuit haar achterban is aangedrongen dat het D&IN haar verantwoordelijkheid neemt en stilstaat bij de ethische vraagstukken rondom AI-ondersteunde statistische toepassingen.
Oprichting van de Taskforce AI en Ethiek
In reactie op deze oproep richtte het Data & Insights Network afgelopen april een speciale taskforce op. Het doel van deze taskforce is om het gebruik van AI-systemen te evalueren vanuit een ethisch perspectief en om de impact van AI op statistisch onderzoek te onderzoeken. In samenwerking met bestaande richtlijnen, zoals de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) en de AI Act, werkt de taskforce aan een volwaardige gedragscode voor statistische toepassingen.
Werkgroepen binnen de Taskforce
De taskforce is bemand door ervaren professionals uit de data- en insightssector en heeft drie gespecialiseerde werkgroepen opgericht:
- Community voor praktijkmensen
Deze werkgroep verzamelt gedachten, meningen en zorgen over AI, rechtstreeks vanuit de praktijk. - AI in kwalitatieve onderzoekspraktijken
Een groep die zich richt op de implicaties van AI binnen kwalitatieve onderzoeken. - AI in kwantitatieve onderzoekspraktijken
Een werkgroep die onderzoekt hoe AI wordt toegepast in kwantitatieve data-analyses.
Hoofdlijnen van de Taskforce Bevindingen
Uit de gezamenlijke inzichten van deze werkgroepen zijn enkele belangrijke aandachtspunten naar voren gekomen. Zo moet de rol van AI op eenvoudige, niet-technische wijze kunnen worden uitgelegd aan gebruikers en kopers. Andere aandachtspunten omvatten vragen over de eigendom van het AI-model, het validatieproces en de mogelijke noodzaak van een zorgplicht bij het ontwerpen van AI-modellen.
Daarnaast wordt binnen de taskforce actief gediscussieerd over transparantie in het publiceren van AI-gebruik in onderzoeksmodellen en de ethische principes die van toepassing zijn op AI-gestuurde dataverwerkingen. Het uiteindelijke doel is om een set wettelijke, praktische en ethische verplichtingen vast te stellen waaraan alle leden van het D&IN zich zullen moeten houden. Dit moet ervoor zorgen dat gebruikers van AI in de sector, evenals burgers in het algemeen, er zeker van kunnen zijn dat AI-modellen voor statistische toepassingen voldoen aan de principes van “FAIR DATA”.
Opstellen van een Gedragscode
Op dit moment heeft de taskforce een eerste conceptgedragscode ontwikkeld, die momenteel wordt beoordeeld door juridische experts en onderzoekdeskundigen. Deze gedragscode, die wettelijke en ethische verplichtingen omvat, zal uiteindelijk worden opgenomen in de bredere Gedragscode van de sector.
Het Data & Insights Network is voornemens om, zodra het concept definitief is, de Gedragscode te delen met de Autoriteit Persoonsgegevens voor verdere feedback en dialoog.
Heeft u vragen over de voortgang van deze initiatieven of wenst u nadere informatie, dan gaat het D&IN graag met u in gesprek.