Opgesteld: 23 april 2025
1. Inleiding
Als onderzoeksorganisatie is het van belang om zorgvuldig om te gaan met de rechten op materiaal dat in het kader van kwalitatief onderzoek wordt geproduceerd. De vraag is gerezen wie het intellectueel eigendom heeft op transcripties, samenvattingen en notulen, alsmede video-opnamen en audiovisueel materiaal (werkmateriaal) van bijvoorbeeld interviews en groepsdiscussies, en hoe dit is geregeld in de Algemene Voorwaarden van het Data & Insights Network (D&IN).
2. Samenvatting van artikel 9 D&IN-voorwaarden
De Algemene Voorwaarden van het Data & Insights Network, die in de sector breed worden gehanteerd, bevatten bepalingen over intellectueel eigendom in artikel 9:
- Artikel 9.1 stelt dat het auteursrecht op de uitkomsten van maatwerkonderzoek (zoals rapporten en adviezen) aan de opdrachtgever toekomt, mits de betaling volledig is voldaan.
- Artikel 9.3 bepaalt dat het auteursrecht op door de opdrachtnemer vervaardigde onderzoeksmaterialen, waaronder modellen, technieken, vragenlijsten en software, bij de opdrachtnemer blijft.
Transcripties, samenvattingen en notulen, alsmede video-opnamen en audiovisueel materiaal, worden in artikel 9 niet expliciet genoemd, waardoor zij vallen onder de algemene auteursrechtelijke regeling van de Auteurswet.
3. Auteursrecht
Transcripties, samenvattingen en notulen, alsmede video-opnamen en audiovisueel materiaal van kwalitatief onderzoek (zoals individuele interviews, groepsdiscussies of observaties) worden doorgaans intern opgesteld door de onderzoeksorganisatie. Wanneer deze teksten een zekere creatieve selectie of bewerking bevatten, zijn ze auteursrechtelijk beschermd. Op grond van de Auteurswet ligt het auteursrecht in dat geval bij de maker, oftewel de onderzoeksorganisatie.
De opdrachtgever verkrijgt doorgaans een gebruiksrecht dat past bij de doelstelling van het onderzoek. Deze situatie wordt ondersteund door artikel 9.4 van de D&IN-voorwaarden, waarin is bepaald dat de opdrachtgever onderzoeksmateriaal waarop de opdrachtnemer het auteursrecht houdt, uitsluitend intern mag gebruiken, en slechts met toestemming van de opdrachtnemer aan derden mag verstrekken.
Kortom: tenzij uitdrukkelijk anders overeengekomen, blijft het auteursrecht bij de onderzoeksorganisatie, terwijl de opdrachtgever een beperkte licentie tot intern gebruik verkrijgt.
4. Behoud van intellectueel eigendom
De regeling die nu impliciet is voor transcripties, samenvattingen en notulen, alsmede video-opnamen en audiovisueel materiaal van kwalitatief onderzoek, kan expliciet worden gemaakt. Het doel is om voor de onderzoeksorganisatie:
- het auteursrecht op transcripties, samenvattingen en notulen, alsmede video-opnamen en audiovisueel materiaal expliciet te behouden;
- ongeautoriseerde verspreiding of hergebruik van deze documenten, opnamen en/of materialen door de opdrachtgever te beperken;
- het eigen werkmateriaal te kunnen hergebruiken voor methodologische of educatieve doeleinden, waar mogelijk.
5. Aanbeveling
Om discussies over intellectueel eigendom en gebruiksrechten te voorkomen, kan in de opdrachtbevestiging of algemene voorwaarden, in overleg met en na aanpassing door het D&I Network, een expliciete bepaling worden opgenomen over transcripties, samenvattingen en notulen, alsmede video-opnamen en audiovisueel materiaal, waarbij tevens aandacht wordt besteed aan de verplichting over anoniem rapporteren zoals in de Gedragscode 2023 en de AVG is vastgelegd voor statistisch onderzoek.
Alle transcripties, samenvattingen en notulen, alsmede video-opnamen en audiovisueel materiaal die voortkomen uit kwalitatief onderzoek, behoren tot het (intellectueel) eigendom van de Opdrachtnemer. De Opdrachtgever verkrijgt uitsluitend een niet-exclusieve, niet-overdraagbare licentie tot gebruik voor eigen interne doeleinden, tenzij schriftelijk anders overeengekomen. De opdrachtgever krijgt echter uitsluitend toegang tot geanonimiseerde versies van transcripties, samenvattingen en notulen, alsmede video-opnamen en audiovisueel materiaal. Alleen in het geval dat de Respondent door middel van (voorafgaande) Toestemming, aan de Opdrachtgever of Opdrachtnemer, schriftelijk te kennen heeft gegeven af te zien van anonimiteit, worden niet-anonieme versies van transcripties, samenvattingen en notulen, alsmede video-opnamen en audiovisueel materiaal, ter beschikking gesteld aan de Opdrachtgever door de Opdrachtnemer.
Op deze manier wordt het auteursrecht juridisch veiliggesteld bij de onderzoeksorganisatie, terwijl de opdrachtgever voldoende ruimte houdt om de resultaten van het onderzoek te benutten binnen de afgesproken kaders.
