“Je moet marktonderzoek niet misbruiken om iets voor elkaar te krijgen”
Onlangs gaf Martijn Nap, general manager van IQVIA Solutions, een SMART-Talk over ethiek en integriteit. Het onderwerp ligt hem na aan het hart. ‘Ben je het ergens niet mee eens, stel dan vragen.’
door Robert Heeg
Een tijdje geleden zag Martijn Nap een nieuwsbericht waarin marktonderzoek werd geciteerd. Hij kreeg sterk de indruk dat het onderzoek gebruikt werd om te lobbyen voor het behoud van veel tabaksverkooppunten. ‘Toen ik het las dacht ik: op deze manier krijgt marktonderzoek een slechte reputatie. Want het impliceert eigenlijk dat je bij elke maatregel die jij genomen wilt hebben, een marktonderzoeksrapportje kan kopen. Dat stoorde mij.’
Ethisch Kompas
Het belang van gedegen marktonderzoek gaat Nap aan het hart. En dus besloot hij om samen met Paloma Bunck (Motivaction) en Durk Bosma (Future of Food Institute) om over de ethiek en integriteit van het vak te spreken voor de SMART-leden van Data & Insights Network. Het sluit ook goed aan op de taskforce Ethisch Kompas, die bestudeert hoe binnen het vakgebied van data en insights moet worden omgegaan met ethische vraagstukken.
Nap: ‘Marktonderzoek moet een bron van objectieve informatie zijn en niet subjectief zijn of misbruikt worden om iets voor elkaar te krijgen. Dat geldt overigens niet alleen voor jonge marktonderzoekers, maar ik merk wel dat deze generatie echt wil dat hun werk ook zin geeft. Dat betekent ook dat je als werkgever, zoals ikzelf, nadenkt over of ons werk zingevend kan zijn. En dan moet je dus de ethiek meewegen.’
Zelf werk je in de healthcare-sector; kom je daar bij uitstek ethiek/integriteit-vraagstukken tegen? Big pharma heeft niet zo’n goede naam…
‘Vooropgesteld: wij werken niet alleen voor farmaceutische bedrijven, maar ook voor ziekenhuizen, patiëntverenigingen, de overheid; eigenlijk voor iedereen in de zorg. Het klopt dat de farmaceutische industrie een slechte reputatie heeft, maar ik weet niet of dat altijd even terecht is. Als je een partij wilt zijn die diensten levert aan iedereen in de zorg, dan moet je je ethiek voor elkaar hebben. Ik heb mijn hele leven in de healthcare gewerkt en ik merk dat alle mensen in de sector – ook de farmaceuten – het doen voor de patiënt, de wetenschap, de vooruitgang van de zorg, enzovoorts. Misschien was het vroeger anders maar op dit moment hanteren de meeste farmaceutische bedrijven een zeer hoge ethische standaard.’
Bedrijven verspreiden veel persberichten waar een nogal sturend onderzoekje aan is gehangen. Als jonge onderzoeker krijg je misschien het verzoek zo’n onderzoek uit te voeren. Hoe ga je daarmee om?
‘Wij besteden zelf tijdens het inwerken veel aandacht aan compliance en ethiek. Ik vind dat het van bovenaf moet komen. Ethiek moet echt onderdeel zijn van de bedrijfscultuur. Mijn eerste advies voor jonge onderzoekers is: kies een bedrijf met zo’n cultuur. En wanneer je als jonge werknemer iets ziet wat niet kan, bespreek dat dan.’
Geef eens een voorbeeld.
‘Wij kregen ooit een aanvraag van een tandpastafabrikant. Ze hadden hun reclameslogan al klaarliggen maar wilden er nog een verwijzing naar onderzoek bij regelen. De vragenlijst die ze voorstelden was zo sturend, daar kon bijna alleen maar uitkomen hoe geweldig hun tandpasta was. Een van onze onderzoekers heeft toen gezegd dat wij oprecht geïnteresseerd zijn in de waarheid en dat dit zo niet klopte. Ik was toen hoofd van onze onderzoeksafdeling en zei: als jij denkt dat het geen neutraal of objectief onderzoek is, dan mag je de opdracht weigeren. Het leuke is dat die opdrachtgever daar wel gevoelig voor was en wij de vragenlijst mochten aanpassen. Achteraf bleek trouwens dat het hele goede tandpasta was.’
Wat wil je het SMART-publiek meegeven?
‘Ten eerste: bedenk wáár je wilt werken. Daar mag je best kritisch op zijn. Ten tweede: trek je mond open. Ben je het ergens niet mee eens, stel dan vragen. Niet alleen een werkgever of organisatie heeft een bepaalde verantwoordelijkheid, die heb jij ook als werknemer. Ik snap dat dit een redelijk moralistisch onderwerp is en ik wil benadrukken dat het allemaal niet zo zwart-wit is. Maar we leven in een informatiekijkperk waarin desinformatie een steeds grotere rol speelt. Daarom is het belangrijk dat je als marktonderzoeker wilt weten hoe het nou écht zit.’
Moet je als jonge onderzoeker op voorhand níet gaan werken voor de tabaksindustrie of de fossiele industrie?
‘Ik zou zelf nooit een opdracht aannemen van de tabaksindustrie. Alleen in Nederland vallen er 20.000 doden per jaar door tabak. En uit alles blijkt dat die vapes op de markt worden gebracht om jongeren aan het roken te krijgen, onder het mom van stoppen met roken. Dat vind ik verwerpelijk, en daar wil ik mijn geld niet mee verdienen. Er zijn wel industrieën die het echt belangrijk vinden om te veranderen. Voordat je daar gaat werken, of een opdracht van zo’n partij aanneemt, moet je goed het nieuws volgen, je verdiepen in een potentiële opdrachtgever of werkgever. Want je wil erachter komen of deze mensen wel oprecht willen veranderen, en niet als een soort van bij-activiteit iets doen met CSRD. Daar moet je als onderzoeker kritisch op zijn.’
Over Martijn Nap
Martijn studeerde in 2001 af in Epidemiologie en Health Technology Assessment, met aanvullende specialisatie in Klinisch geneesmiddelenonderzoek. Na diverse functies bij onder meer Organon en AstraZeneca Nederland, trad hij in 2017 in dienst bij IQVIA Nederland, waar hij nu general manager is.